نگاهی به تحقیق و توسعه در سازمان (R&D)

یکی ازعوامل مهمی که منجر به ایجاد شکاف بین کشورها شده است، تفاوت در توانمندي آن ها در انجام نوآوري مستمر در تمامی ابعاد سیاسی، اقتصادي، فرهنگی و اجتماعی می باشد  . با توجه به رشد سریع فنّاوري در دو دهه ي اخیر و پیش بینی این روند در آینده، بی شک اگر تمهیدات مناسبی اندیشیده نشود، با گذشت زمان بر وسعت این شکاف افزوده خواهد شد.  یکی از راه هاي مقابله با این چالش، افزایش توانمندي نوآوري در کشور از طریق افزایش فعالیت های تحقیق و توسعه در بخش های مختلف اقتصادي می باشد . تجارب جهانی نشان می دهد، کشورهایی که در زمینه تحقیقات، بیشترین هزینه را متحمل شده اند، آن هایی هستند که صاحب فناوري و صنایع پیشرفته اند.

واحد تحقیق و توسعه یا Research and Development   که گاهی به صورت مخفف R&D هم مورد اشاره قرار می‌گیرد، بیش از نیم قرن است که به صورت جدی در سازمان‌ها، کسب و کارها و دولت‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد.

حدود سال های ۱۹۶۰ بود که برای نخستین بار، واحد تحقیق و توسعه به شکل جدی و رسمی در چارت سازمانی برخی شرکت‌ها مشاهده شد.

تعاریف متعددي براي تحقیق و توسعه عنوان شده است . سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD )فعالیت تحقیق و توسعه را به صورت زیر تعریف می‌کند:

تحقیق و توسعه، کار خلاقانه‌ای است که در یک چارچوب سیستماتیک سامان می‌یابد تا به دانش موجود در زمینه‌ی انسان، فرهنگ و جامعه بیفزاید و برای این دانش، کاربردهای تازه‌ای را ایجاد کند. در تعریفی دیگر « فرآیند تحقیق و توسعه عبارت است از شناسایی نیاز یا استعداد، پیدایش اندیشه ها، آفرینش، طراحی، تولید، معرفی و انتشار یک محصول و فرآیند یا نظام فناورانه تازه».

تحقیق و توسعه یا (R&D)Research and Development دو فرایند در هم تنیده هستند که خروجی آن ها منجر به خلق محصولات جدید و یا تغییر در محصولات پیشین با استفاده از نوآوری‌های فناورانه است. بسیاری از محصولات کاربردی که امروزه جزیی جدایی‌ناپذیر از زندگی ما هستند محصول فرایند تحقیق و توسعه هستند.

تحقیق و توسعه که تا قبل از سال‌های آغازین قرن ۲۰ هیچ سخنی از آن نبود، از آن زمان تاکنون در تمام دنیا در مرکز توجه صنایع گوناگون قرار گرفته است. مفهوم تحقیق از زمانی که علم شکل گرفته همراه آن بوده است اما توسعه، که ارتباط تنگاتنگی با تحقیق دارد و به دنبال آن می‌آید، تا پیش از دهه‌ی ۱۹۵۰ شناخته‌ شده نبود. بیشتر فرایندهای تولید صنعتی با تحقیق و توسعه آغاز می‌شوند. نوآوری‌هایی که به خلق محصولات و فرایندهای جدید ختم می‌شوند اغلب نتیجه‌ی تحقیق و پژوهشی است که از یک ایده‌ی آزمایشگاهی ریشه می‌گیرد و پس از تولید آزمایشی، شروع و ساخت فرایند جدید به تولید انبوه می‌رسد و به بازار معرفی می‌شود. پایه‌ و اساس نوآوری، اختراع است؛ ممکن است این نوآوری در راستای یک اختراع جدید باشد که نیاز بخش‌ عمده‌ای از بازار را تأمین می‌کند. اختراعات نتیجه‌ی تحقیق‌ به مفهوم بررسی دقیق، متمرکز و پیوسته همراه با آزمون و خطا هستند.

تحقیق و توسعه از طریق ابداع و نوآوري محصولات جدید و فرآیندهاي جدید تولید، موجب پیشرفت فناوري درون زا گردیده و از این طریق، رشد اقتصادي را تسهیل می کند. به طور کلی تحقیق در سیر تکاملی خود سه نسل را پشت سر گذاشته است:

الف) نسل اول: آزمایشگاه هاي ابتدایی و شخصی دانشمندان. در این مرحله تحقیقات عمدتاً به صورت فردي انجام می گرفت که موجب اختراعات و تحولات عظیمی نیز شد.

ب) نسل دوم:  واحدهاي تحقیق و توسعه ي صنعتی در کارخانه ها است که با آزمایشگاه ها ارتباط نزدیکی داشتند.

ج) نسل سوم: واحدهاي تحقیق و توسعه اي هستند که وظایف، نقش و محتواي آن ها تحول نوینی پیدا کرده است.

امروزه تحقیق و توسعه در سراسر دنیاي پیشرفته صنعتی به یک فعالیت عمده صنعتی یا دولتی و خصوصی تبدیل شده و به صورت سازمان هایی درآمده که علاوه بر احاطه و پاسخگویی به مسائل صنعتی، علمی و تکنیکی با مسائل سیاسی، امنیتی و فرهنگی در ارتباط بوده و یکی از ابزارهاي قدرت به معناي در دست داشتن توسعه ي صنعتی و در پی آن توسعه ي اقتصادي جامعه تلقی می شود. 

واحد تحقیق و توسعه در هر سازمان  با به کارگیری  سرمایه انسانی و با توجه به موجودی دانش ، دانش جدیدی را تولید نموده و طرح های بخش تحقیق و توسعه را در تولید به کار می گیرد و آن را به تولید می رساند. اختصاص سرمایه انسانی بیشتر به بخش تحقیق و توسعه قدرت خلق طرح های جدید را افزایش می دهد طرح جدید ذخیره دانش را افزایش داده و منجر به ارتقای بهره وری سرمایه انسانی در بخش تحقیق و توسعه می شود.

تحقیق و توسعه (Research and Development) در مجموع شامل دو مدل اصلی می باشد. در یک مدل، وظیفه اصلی یک گروه پژوهش و توسعه، توسعه و دستیابی به محصول جدید است؛ در مدل دیگر، وظیفه اصلی گروه پژوهش و گسترش عبارت است از ساخت و کشف دانش نوین پیرامون عناوین علمی و فناورانه به منظور توسعه محصولات، پروسه‌ها و خدمات ارزشمند و جدید. در اکثر فعالیت‌های یک شرکت بازدهی سریع سود یا بهبود سریع در عملکردها، با هدف تسریع در بازگشت سرمایه‌گذاری معمولاً مورد انتظار است، اما این موارد درباره هیچ‌کدام از مدل‌های ذکر شده از پژوهش و توسعه، صدق نمی‌کنند. عموماً در مدل اول مهندسین و کادر پرسنلی و در مدل دوم  غالباً دانشمندان پژوهش و توسعه را تشکیل می‌دهند.

افزايش رقابت و انگيزه بقاء ، سازمان ها را برآن داشته كه فعاليت هاي خود را بر توليدات اساسي و توانمندي هاي محوري متمركز كنند كه اين امر مستلزم سرمايه گذاري در تحقيقات و ايجاد نوآوري هاي تكنولوژيك مي باشد.

در شرکت بهین نما تحقیق و توسعه با هدف گسترش تنوع محصولات، بهبود و یا ارتقاى محصولات موجود و همچنین عیب یابى از برنامه هاى راهبردى در بخش هاى مختلف شرکت، فرآیندهاى تولید محصولات، اقدامات و فعالیت ها با در نظر گرفتن هرم ارزش ها انجام مى شود.

واحد R&D این مجموعه مورد تائید مرکز تحقیقات صنعتى ایران جهت ارتباط خود با واحدهاى  دیگر از قبیل بازرگانى، مالى، تولید و کنترل کیفیت، براى اطلاع از میزان رضایت مشتریان و تامین نیاز مخاطبان بر اساس فرآیندهاى مشخص و سامان یافته انجام داده تا با سازمان بهین نما بتواند پاسخگوى نیاز مخاطبان خود باشد.

منابع:

1. نقش تحقيق و توسعه در توسعه اقتصادي کشورها، ربیعی،مهناز ؛ فصلنامه رشد فناوري،تابستان 1387، دوره 4،شماره 15.
2. نقش مراکز تحقیق و توسعه (R&D)  در نظام نوآوري ؛ کشاورز، محسن ؛ رحیم، محسن ؛ سلیمی، مجید؛ نشریه صنعت و دانشگاه، بهار و تابستان 1389،شماره 7 و 8.
3. سایت کاریابی تخصصی   IT  کارینسو