تصمیم گیری (بخش اول و بخش دوم )

علی‌رغم اینکه ما از لحاظ فکری پیشرفته‌ترین موجودات این سیاره هستیم، تصمیم گیری همواره برای ما مشکل است. وقتی  می خواهیم از تصمیم گیری بگوییم با تعدادی گزینه روبه رو هستیم. که باید از میان آن ها انتخاب کنیم.

به عبارت دیگر سوال تصمیم گیری این نیست که چه گزینه هایی دارم. بلکه ما در تصمیم گیری با این پرسش روبه روییم:  کدام یک از گزینه ها را انتخاب کنم؟

به عنوان مثال پرسش هایی که معمولا در تصمیم گیری ها می پرسیم  از این دست هستند:

آخر همین ماه از شرکت استعفا  بدهم یا تا پایان سال صبر کنم؟

  خودرو نو بخرم یا کارکرده؟

انواع تصمیم گیری درمدیریت زندگی

آنچه به شکل روزمره با آن مواجهیم این موضوع است که مردم اغلب بیان می کنند تصمیم گیری برایشان مشکل است اما می دانیم که ما همواره مجبوریم تصمیماتی بگیریم. از مسائل جزیی مثل انتخاب غذا برای ناهار تا تصمیماتی که زندگی و سرنوشت ما را تغییر می دهد.

چیزی که مهم است این است که باید بدانیم عموما تصمیم ها ویژگی های خودشان را دارند و سبک های مختلف تصمیم گیری به یک اندازه کاربردی نیستند. همچنین توانایی تصمیم گیری ما در همه حوزه ها یکسان نیست.

ممکن است فردی در سطوح مختلف مدیریتی تصمیمات درستی اتخاذ کند اما همان شخص در تصمیم گیری زندگی شخصی موفق عمل نکند. همین طور ممکن است در تصمیمات فردی عملکرد موفقی داشته باشد و در تصمیمات گروهی خیر.

تصمیم فردی در برابر تصمیم گروهی

یکی از سبک های تصمیم گیری، تصمیم گیری فردی در برابر تصمیم گروه است.

ما گاهی به عنوان فرد تصمیم میگیریم و بیشتر موضوعات در ذهن خودمان حل و فصل می شود . در این تصمیم گیری فرد به دنبال بهترین تصمیم است حتی اگر موفق نشود.  اما در تصمیم های گروهی افراد دیگر نیز دخیل هستند، نظرات خود را بیان می کنند و  چالش های مختلف ایجاد می شود . به عنوان مثال ممکن است هنگام تصمیم گیری گروهی فردی بخواهد نظر خود رابه گروه تحمیل کند. در این تصمیم گیری ممکن است فرد صرفا بخواهد ریسک را کم کند یا مسئولیت کمتری قبول کند.

چگونه تصمیم می‌گیریم؟

تصمیم منطقی در برابر تصمیم شهودی

یکی دیگر از دسته بندی هایی که در خصوص تصمیم گیری وجود دارد  تقسیم بندی بر اساس منطق و شهود است.

در تصمیم گیری منطقی مراحل گرفتن تصمیم بر اساس یک فرآیند شکل می گیرد. که با تعریف مسئله آغاز می شود و با نتیجه گیری پایان می یابد.

امروزه می دانیم اصطلاح تصمیم های کاملا منطقی یا کاملا شهودی چندان کاربرد ندارند. محققان بر این باورند که تصمیم های عقلانی  نیز دارای محدودیت هایی هستند که ممکن است بر اثر اتفاقاتی  روند تصمیم گیری متوقف شود.

دنیل کانمن  در مورد تصمیم گیری سیستم یک و سیستم دو  را مطرح کرده است.

سیستم یک بسیار به چیزی که به عنوان تصمیم گیری شهودی می‌شناسیم نزدیک است و سیستم دو، شبیه آن چیزی است که به عنوان تصمیم گیری منطقی می‌شناسیم.

تصمیم های برنامه ریزی شده در برابر تصمیم های برنامه ریزی نشده

در دسته بندی دیگری تصمیمات به دو نوع تصمیم های برنامه ریزی شده (programmed decisions) و تصمیم های برنامه ریزی نشده (non-programmed decisions) تقسیم می شود.

تصمیم‌های برنامه‌ریزی شده تصمیم‌هایی تکراری هستند که قبلاً مشابه آن‌ها اتفاق افتاده است.

معمولاً سازمان‌ها این نوع مسئله‌ها و انتخاب‌های مناسب مربوط به آن‌ها را تدوین می‌کنند و در اختیار دیگران قرار می‌دهند. به این مثال‌ها توجه کنید:

اگر مشتری آمد و خواست محصول را پس بدهد یا تعویض کند: …

اگر با شما تماس گرفتند و گفتند می‌خواهیم با مدیرعامل صحبت کنیم بگویید: …

این تصمیمات به مرور و بر اساس کسب اطلاعات از گذشته تدوین شده اند. با تکرار اتفاقات به تدریج پاسخ ها گرد آوری و شکل گرفته اند.

در سازمان‌هایی که مستند‌سازی قوی است، هر بار که تصمیم تازه‌ای به وجود می‌آید، نتایج آن ثبت می‌شود تا در آینده مورد استفاده‌ی دیگران قرار گیرد.

تصمیم گیری شخصی در برابر تصمیم گیری سازمانی

 در تصمیم گیری سازمانی ذی نفعان مختلفی وجود دارند. هنگامی که تصمیم در این سطح باشد  باید افراد متعددی از مدیران ارشد تا کارکنان، مشتریان ، دولت و …. را  راضی نگه داشت.

در این شرایط تصمیم گیرنده از ترجیحات خود فاصله می گیرد و انتظارات ذی نفعان  اهمیت پیدا می کند.

در تصمیم گیری سازمانی ممکن است تصمیم گیرنده خود فردی محافظه کار باشد اما به علت انتظارات هیئت مدیره گزینه ای با ریسک بالا را انتخاب کند یا با العکس.

در این  بخش شما را دعوت می کنیم به شنیدن  فایل صوتی تصمیم گیری از رادیو متمم:

در این فایل صوتی، به بررسی اهمیت مهارت تصمیم گیری و برخی مثال ها در مورد آن پرداخته شده است.

همچنین  چند نکته به شرح زیر مورد اشاره و بحث قرار گرفته‌اند:

 چرا در مورد تصمیم گیری، اصطلاح مهارت را به کار می‌بریم؟

 مدلی که دنیل کانمن در مورد تصمیم گیری ارائه می‌کند چیست؟

 چرا مغز ما استفاده از سیستم یک در تصمیم گیری را ترجیح می‌دهد؟

 

لینک دانلود فایل صوتی تصمیم گیری

لینک دانلود فایل صوتی تصمیم گیری دوم – حل مسئله و خلاقیت

منبع: درس تصمیم گیری/ رادیو متمم